De ontwikkelingswerkers als 'moderne nomaden'?

Voor het onderzoek naar zanddammen verbleef ik in Zuid-Ethiopië. Het noorden van Kenia, grenst aan dat gebied. Waar een mens ooit die landsgrens tussen Ethiopië en Kenia heeft getrokken, zie je in dit geval aan het landschap niks. Qua landschap en problematiek lijken Noord-Kenia en Zuid-Ethiopië dan ook erg op elkaar. Een interessant filmpje met de titel  "Geen plaats meer voor nomaden in modern Kenia" wilde ik hier met jullie delen. Het is een al wat ouder filmpje (Hier vind je het) dat gaat over de toekomst van de nomaden die in deze gebieden leven.

Tent of Iglo? :)

Tussen alle droge verhalen over Ethiopië, een plaatje van iets koelers ;) Luxemburg, eind december. Kamperen in de sneeuw. Alleen voetafdrukken van dieren te zien, van reeën, vogels, hazen... een vredige witte stilte, die verwarmend werkt. 

Artikeltje in het personeelsblad, De nieuwe Rijnlander

In beeld: Zanddammen & Water (Ethiopië)

“Het lichaam reist per vliegtuig, de ziel ter paard.”

Utrecht, 16 dagen na thuiskomst.

Direct na terugkomt naar m`n werk. M`n gedachten waren nog op reis. Ik moest wennen. Ik genoot ondertussen van m`n eigen verbazing over Nederland. Wat voor mij vijf weken geleden even normaal was, als voor jou. Nu verbaasde ik me: Wat zijn er veel verse groenten. Wat waait de wind lekker in je gezicht tijdens het fietsen, wat een vrijheid. Wat glimmen alle auto`s! Wegdromen. Wat rijdt die trein toch snel. Genieten van de overvloed aan eten.


Het voelde ook verwarrend, maar ik kon niet goed bevatten wat er dan was: 'Wat is dat toch, een omgekeerde cultuurshock?' schreef ik, terwijl ik in de trein zat naar m`n werk in Leiden. Nederland terugontdekken, terwijl ik regelmatig droomde over Ethiopië. Tussendoor samen met Fleur en Martijn heel gezellig in het Ethiopische restaurant in Utrecht eten: Smullen van de overvolle inyera! (en de herinneringen die het bij mij opriep). En terugkomen in Nederland is ook: Lekker rustig opstaan, ontbijten, wandelen en opruimen. Voor een keer geen vragen stellen en nieuwsgierigheid nog verder aanwakkeren, maar alles even laten gebeuren zonder reden.

In beeld: Wil je iets kopen?

Grote stappen

Addis Abeba. Regentijd. 23 graden.

Wanneer er verandering voor de deur staat, wil ik altijd het liefst stilstaan. Dan grijp ik opeens vast aan het vertrouwde. Al weet ik inmiddels dat ik naar die stem niet moet luisteren. Dat ik een verandering vaak inspirerend is en ik levendiger wordt.

Ik was in Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië. Het liefst wilde ik terug naar Yabello, naar het dorpse leven waar ik een beetje vertrouwd mee was geraakt. Waar alles anders lijkt dan in de grote vieze stad. Waar ik nog uren, nee dagen over kan vertellen...Het gebied met de wijde landschappen en kuddes koeien met gigantische horens. De vrouwen met negen kettingen om. De jongetjes die hun haar niet mogen knippen. En waar ik ontdekte hoe lachwekkend kamelen zijn als ze rennen.

Vermoeid wachtte ik op het vliegtuig naar Istanbul. Moe van de spelletjes die mannen hier in de hoofdstad spelen om m`n aandacht te krijgen. "Kan een mens te veel 'liefdes'verklaringen krijgen op één dag?," schreef ik in m`n dagboek. Enkelen mannen waren misschien oprecht geïnteresseerd in mij, maar deze dag had ik voor hen ook weinig aandacht. Rondlopen in deze hoofdstad kon ik best, mensen afwimpelen met een grapje, maar niet met een vol hoofd zoals vandaag. Ik was druk geweest met het analyseren van laatste bodemmonsters dat langer duurde dan gedacht, het inpakken van m`n tas en het afscheid nemen van de mensen die ik de afgelopen dagen in het hotel had ontmoet...Genieten van de laatste inyera shiro, St. George beer en natuurlijk de sterke Ethiopische koffie.

Nu stond ik dan in de rij voor de paspoortcontrole. Samen met veel moslimmeisjes. Hun kleurrijke hoofddoeken en gewaden zagen er vrolijk uit. Maar hun gezichten niet. Vele moslimmeisjes hadden hun ouders, broers en zussen huilend achter gelaten. De meiden zullen als ´aupair´ in de Arabische landen gaan werken, in de hoop zo wat geld te verdienen voor hun familie in Ethiopië. Eerder had ik de lange rijen gesluierde vrouwen bij de immigratiekantoren zien staan. Met tranen in haar ogen vroeg een van de meisjes of ik nu een kilo van haar bagage wilde overnemen. Haar bagage was net iets te zwaar. Net als de andere mensen, weigerde ik haar aanbod, hoe graag ik haar ook wilde helpen. De meneer naast me keek me instemmend aan. `There might be some special medicine in it´, zei hij. Ik moest lachen om die verwoording.

Achter me zag ik de gespannen gezichten van een Somalisch echtpaar. Vol bewondering bekeek ik hun zwarte gerimpelde gezichten. Ze zochten naar een beter bestaan in Kopenhagen. Langzaam drong het tot me door dat het vluchtelingen waren. Ze hadden geen idee wat hun te wachten stond. ´Copenhagen, Denmark´. De naam was alles wat ze kenden. 

Voor me stond een Ethiopische jongen. Hij sprak Engels en was verheugd om in Noorwegen te gaan studeren. De uitverkorene van de arme familie! Hij friemelde onophoudelijk met zijn vingers. Ik gaf hem chocolade, hij zou het nog koud krijgen in Noorwegen.

Istanbul. Benauwd zomerweer. 35 graden.

Zes uur later. Eerst even bijslapen onder een boom in een park.

Wat een verademing om in Istanbul rond te lopen! En het openbaar vervoer is geweldig! Kan gaan en staan waar ik wil en word maar af en toe aangesproken. Ik kan geen woord Turks, weet niks over de stad, maar iedereen lijkt behulpzaam. Ik neem steeds de veerboot van de Europese naar de Aziatische kant en terug. Wandel tussen moskeeën en over oude pleinen tussen de maïsverkopers door. Ook ontmoet ik Sirin, een vriendin die ik vier jaar geleden op een Synergy training heb leren kennen. Wat heerlijk vertrouwd om haar te zien! We zien kamelen, engeltjes en hartjes in onze koffieprut. Kletsen uren over onze leventjes. We zien dat het nu met ons beide goed gaat.

Elke avond vergeet ik de tijd en moet ik plots naar 'huis'. Of blijf ik toch bij kennissen slapen. De zon gaat hier niet om 19u onder, maar later. M`n was doe ik niet met de hand: er was een machine. Als de machine klaar is ruik ik onophoudelijk aan mijn kleding: schone bloemengeur! De stad ziet er modern uit, maar de verschillen in de denkwijzen van de verschillende mensen in deze ene stad lijken gigantisch. Dit is een stad vol geheimen. Waar je aan een paar dagen niet genoeg hebt.

Ethiopie bestaat niet zonder... INJERA

Vanmiddag genoot ik van een laatste lunch met de chauffeur Abeba. De man heeft ons afgelopen weken zoveel kilometers rondgereden. Ik zie hem als een wijze oude man, altijd beheersd en ontzettend vriendelijk naar iedereen, van een bediende tot een hoge pief. Hij kan nauwelijks Engels en ik geen Aramic, dus we communiseren meestal met een paar woorden. Hij had wel door dat ik "shiro", een van de traditionele veganistische maaltijden erg lekker vind. Dat gingen we dus nog eens eten! Was erg lekker. En we aten echt op z`n Ethiopisch.

Je eet met z`n allen van een bord. Een groot bord wordt op tafel gezet, met bijvoorbeeld vier mensen erom heen (met hoeveel je bent gekomen). Het liefst zitten ze aan een laag tafeltje op lage krukjes. Jong, oud, modern, traditioneel, het gebeurt overal. Je eet ook allemaal met je handen, dus die ga je wel eerst even wassen. Nou eigenlijk eet je alleen met je rechterhand, de linker is voor de andere dagelijkse dingen ;). Je scheurt een stuk injera (pannenkoek van teff) af en pakt daarmee wat saus, vlees of (schaars!) groente. Als teken van vriendschap kan je soms een hapje eten bij iemand anders in de mond doen. Maar let op ! Dat moet je niet maar een keer doen, dat is te vrijblijvend. Nee altijd twee maal, dat laat zien dat het echt vriendschap is! Bij de traditionele injera-maaltijd wordt vaak een groene peper gelegd. Die heb ik tot nu toe altijd laten liggen, de rest is me vaak al pittig genoeg. Gelukkig kan ik dat gerust doen als vrouw. Voor mannen geldt echter dat ze die wel op moeten eten, anders worden ze gezien als zwak of meisjesachtig :P

Oja, op woensdag en vrijdag wordt hier meestal gevast. Dat betekent dat er veganistisch wordt gegeten en in veel restaurants ook geen vlees is te krijgen. Handig voor mij ;)

Mmm... bedenk me dat ik hier nog wel een opmerking bij moet plaatsen. Ben onderweg drie maal plekken tegengekomen waar voedselhulp werd gegeven. Dat heeft wel indruk op me gemaakt. En uit de interviews van mensen in het zuiden bleek dat veel mensen zich maar een maaltijd per dag kunnen veroorloven. Dat was dan melk met suiker en maispap. Nu was het nog wel 'milk-period' in het zuiden. Dat betekent dat er melk was. De koeien geven namelijk niet hele jaar door melk.
Dus tja, helaas geldt het niet voor iedereen...

Groetjes!
Dusta
(mijn Ethiopische naam ;)

Zwart en wit

Zo net begon het hier in Addis als een donderslag bij een heldere hemel te regenen. Terwijl de regen valt met de snelheid van het licht, post ik hier toch maar een stukje van een brief die ik in Yabello schreef.

(...)

Vorige week ging ik mee met studenten die vragenlijsten gingen afnemen in afgelegen dorpjes. Het dorpje dat we bezochten was voor mij zo uniek! En zij keken mij onderzoekend aan. Een kindje moest elke keer huilen als ik hem aankeek. En een vrouw bracht ons hele zure karnemelk met klontjes uit een houten kan, heb er zo van gesmuld!

 

Die interactie met mensen is zo bijzonder. Een voorbeeldje:

 

In de schaduw van een boom, aan de rand van een groep hutten, rustte ik even uit. Er kwamen er een heleboel geiten langs, en nog iets later de vrouw, die ons eerder die dag karnemelk had gegeven. Ze ging de geiten melken en praatte in het Oromic tegen mij. Daar begreep er niks van. Ik vroeg haar of ik een foto mocht maken, dat vond ze prima. Terwijl ik haar op de foto zette wees ze naar mijn haar, dus ik liet het haar voelen. En ze liet mij haar korte vlechtjes voelen. We moesten er allebei om lachen. Van Alemu, een van de Ethiopische studenten die erbij was komen staan begreep ik dat de vrouw zich afvroeg hoe ik aan zulk haar kwam. Wat deed ik in mijn haar, dat het die kleur en structuur had? Ik antwoordde dat het natuurlijk was, dat ik zo geboren ben, dat ik helemaal niks in mijn haar doe (eigenlijk wel, shampoo ;). En ik aaide over de vacht van de geiten. Kijk, je hebt geiten met een witte vacht, en geiten met een zwarte vacht. Dat is toch ook natuurlijk, evenzo ons haar. Daar moesten ze allemaal om lachen. Maar ze begonnen het wel te snappen. 'It`s nature' . En Alemu –heel gelovige jongen- voegde er nog aan toe: "God decides".

(...)

'you you youyouyou!!!'

Het ligt nu achter me. De wijdse landschappen met Acaciabomen en termietenheuvels van wel 3 meter hoog. De verschillende soorten hutjes, de mensen die rondtrekken met hun kuddes koeien en geiten. Het zachte geklingel van de bellen om de nekken van de kamelen. De prachtige felle kleding (doeken) wapperend in de wind. De rode droge gronden. De vrouw waar ik elke ochtend een minikopje sterke 'boena' dronk. De nieuwsgierige (en soms angstige!) blikken van de kinderen. De roep: 'You you youyouyou', (dat 'kijk kijk' betekent in het Oromic) en het gezwaai. De melk die naar rook smaakt. De eenheid 'koki' .De twee Nederlandse en zes Ethiopische studenten die nog verder gaan met een onderzoek met behulp van vragenlijsten. En ook de internetloosheid. Kortom, ik ben terug in Addis. Een heel andere wereld ;) 

Heb zoveel gezien dat ik (nog!) niet weet waar ik moet beginnen met vertellen... 

Ps.Als je een vraag hebt, wil ik wel een poging wagen om deze te beantwoorden ;)

Voetbal & Visum

 

Ha, Zijn jullie de WK shock doorgekomen en is het al tijd om te vieren dat we wel in de semi-finals zijn gekomen?

hier met vele afrikanen en wat NL-ers gekeken, was gezellig!
Iets minder tofs: Doordat we de regelen hebben verbroken dat we ee bussinessvisum moesten aanvragen om te werken, en wij allemaal een touristenvisum hebben, worden we ontztttend hard aangepakt door de ImmigratieDienst.

Het is ons verboden om te werken in Ethiopisch. Ook het congres is werk. We zijn dus nog in Addis. Nu proberen we via de ambassade en het ministerie van water iets te regelen.

Tot die tijd werken we aan ons geduld: We hebben slechts een touristvisum en worden waarschijnlijk goed in de gaten gehouden.

We kunnen dus simpelweg niet aan de slag! 

 

Bericht uit 2002

Het is nu 2 juli 2002. Toch leef ik hier niet in het verleden. Ethiopie heeft een Juliaanse kalender. Ook is het nu 9u `s avonds, terwijl we net hebben gelunched en de zon nog volop schijnt. Om het te verhelderen: Ethiopie heeft ook een ander tijdsysteem. Omdat ze vlakbij de evenaar liggen duurt een dag ca. 12uur. Dus hebben ze de klok erop aangepast: Om 12uur gaat namelijk de zon op en om 12 uur gaat de zon weer onder. Heerlijk om pas om 12u opstaan!

Even een stapje terug. Afgelopen donderdagochtend ben ik via Istanbul naar ኣዲስ ኣበባ (Addis Abeba) gevlogen, dat op 2300 m hoogte ligt. Spannend en een reis vol met leuke gesprekken. Ik leerde onderweg al veel over Ethiopie o.a. over de problemen rondom de massale bevolkingsgroei.

Het klopt, de koffie is hier heerlijk. Het weer is voor mij prima (regentijd! :). Een goede tijd voor de schoenpoetsers hier. Met ca. 25 graden, kouder dan bij jullie denk ik? Voor sommige Ethiopiers winterjassen weer ! Heb al kennis gemaakt met de Ethiopische bureaucratie, daarover vast meer. Voelde me energiek, actief geweest met ons veldonderzoek voorbereiden. En vanmiddag wazig, dus even rustig aan doen. We zijn nu met z`n vieren (2 studenten en hun begeleider van de VU/IVM), da`s gezellig. Maandag vertrekken we naar het zuiden. Het wordt een toffe mix van onderzoekers, zowel Ethiopisch als Nederlands, van NGO`s (niet-governmentele organisaties), universiteit en een adviesbureau. Zowel sociaalwetenschappers als hydrologen gaan mee, zo worden allerlei vakgebieden gecombineerd. Ik besef me dat ik nog niet heb beschreven waar we onderzoek naar gaan doen. Dat komt nog !

Dit is waarschijnlijk het beste internetcafe van heel Addis. De verbinding werkt. En "Heal the World"  van Michal Jackson staat op.. ondertussen is t confronterend hoeveel mensen er bedelend langs lopen en op straat slapen (in de regentijd hebben ze zich in plastic gewikkeld) ....

Fijne zomerdagen !

PS. Kan deze website niet openen, maar vermoed dat ik er wel een bericht plaatsen. of is de overheid me aan het blokken?

... Op naar Ethiopië. Het dorp Yabelo, bijna in Kenia, wordt de uitvalsbasis voor de veldbezoeken!