maandag 21 juni 2010
woensdag 16 juni 2010
vrijdag 11 juni 2010
“Droge Voeten, Schoon Water”
Iets met dijken, riolering, grondwater, zwemwater, sloten en rivieren... Wie weet er nu nog wat de waterschappen precies doen? En waarom zijn er nou speciale waterschapsverkiezingen? Waterschappen zijn een soort ondergedoken kindje, en proberen zich de laatste tijd in de kijker te spelen, voordat ze worden opgeheven!
Inmiddels werk ik ruim een jaar voor het Hoogheemraadschap van Rijnland, en help mee aan het voorkomen van wateroverlast en droogte, verzilting (zout worden) van het water, het voorkomen van verdere bodemdaling e.d. Specifiek werk ik aan een studie naar wateroverlast in de bloembollenstreek. Daar spelen de grote (economische) belangen van de bloembollentelers. Tulpen, ons exportproduct en toeristische trekpleister, komen daar immers vandaan. Gemalen en molens (jawel, daar heb je ook de molens, die er alleen soms voor toeristen lijken te zijn) helpen met het uitmalen van het water in de polders, maar dat is niet altijd genoeg bij de hevige stortbuien, en stromen de sloten over. Dan moeten we andere oplossingen bedenken.
Minstens 800 jaar oud
De geschiedenis van het waterschap gaat al zeker 800 jaar terug. In het Rijnland begon de zorg voor `droge voeten´ al 800 jaar geleden, met een illegale dam in de Oude Rijn. Oorspronkelijk zorgden alle boeren zelf dat hun stukje land droog bleef. Elke boer zorgde bijvoorbeeld voor het onderhoud van de dijk dat bij zijn weiland stond. Maar wat als de buurman de dijk niet goed onderhield en er een scheur ontstond? Juist, dan overstroomt jouw land ook. Kortom, men moest wel gaan samenwerken. Vrijblijvende samenwerking leidt soms tot niets, dus er kwamen functionarissen met gezag om het onderhoud van de waterstaatswerken in de gaten te houden. Ook mochten ze belasting heffen om het bekostigen. Zo ontstonden de eerste waterschappen. Een zware verantwoordelijkheid, ze konden immers hele stukken land laten onderlopen. Door fusies zijn er nu nog ca. 27 waterschappen in Nederland.
Uniek in de wereld
Waar denken buitenlanders aan bij ons Nederland? Aan molens, klompen, tulpen, coffeeshops…en de waterwerken misschien. Water en vrijheid (brede visie) spelen een grote rol in dat beeld. Vertel buitenlanders dat Utrecht aan zee ligt als we zouden stoppen met pompen van water naar de zee, en hun oren klapperen. Sommige vinden het zo bizar dat miljoenen mensen onder zeeniveau wonen, dat ze ook geloven dat we houten klompen dragen zodat we op het water kunnen lopen.
Ook de waterschappen zijn uniek in de wereld. Bijzonder aan de waterschappen is dat ze zich uitsluitend met regionaal waterbeheer bezighoudt en een eigen belastingheffing kent, een zogenaamde functionele democratie. Daardoor hoeven we geen afweging te maken tussen bijvoorbeeld de renovatie van een gemaal of het bouwen van een nieuwe school. Onderwijs scoort doorgaans in de politiek en maatschappelijk toch beter. In andere landen, waar het waterbeheer is ondergebracht in de algemene democratie, geprivatiseerd dan wel versnipperd is en geen eigen belastingdomein kent is goed waterbeheer dan ook vaak het kind van de rekening.
Opheffen dan maar?
Bij de bezuinigingsrondes horen we dikwijls dat de waterschappen opgeheven moeten worden. Zullen we het werk van de waterschappen onderbrengen bij de provincies? Bij de waterschappen werken nu ca. 10.500 mensen, oftewel 1% van het totale ambtenarenapparaat in Nederland. Hier zijn dus niet zoveel kosten te besparen.
Ik kan me voorstellen dat taken op het gebied van waterkwaliteit (van belang voor de natuur, de leefomgeving, boeren en bijvoorbeeld zwem-en viswater) door de huidige rechtse partijen wordt ingeperkt. Echter, in Nederland zal de strijd tegen het water blijven bestaan. Kijk maar naar onderstaande kaartjes, die laten zien wat er gebeurt als Nederland geen dijken zou hebben. Om Nederland boven water te houden -zeker in tijden van zeespiegelstijging- is kennis, investeringen en onderhoud nodig. Anders rest als oplossing: De kustregio naar de Veluwe te verhuizen. En aan de mensen die dat niet willen, geven we houten klompen om op het water te lopen.
Nederland beneden zeeniveau(blauw) (bron: Rijkswaterstaat)
Gebied dat regelmatig zou overstromen, als Nederland geen dijken had (bron: KNMI)